Giáo sư Hồ Đắc Di

Bác sĩ phẫu thuật đầu tiên của Việt Nam – nhà quý tộc yêu nước

✅ Ngày sinh: 10/5/1900
✅Ngày mất: 25/6/1984
✅ Quê quán: Thừa Thiên Huế, Việt Nam
✅ 1918 – 1932: du học tại Pháp và theo học Trường Đại học Y khoa Paris (Faculté de médecine de Paris).

UAVF & Go Global Vietnam – GGV Research

Thuở nhỏ ông được gia đình gửi học nội trú tại trường Lycée Albert Sarraut (Hà Nội). Theo lời khuyên của bác sĩ Thiroux, ngự y của triều đình Huế lúc bấy giờ, gia đình đã định hướng cho ông theo nghề y và gửi ông sang Pháp du học trong thời gian 1918-1932.
Ông du học tại Pháp, bắt đầu với hai năm học trung học ở Bordeaux, sau đó theo học y khoa tại Đại học Tổng hợp Paris. Trong thời gian này, ông đã thực tập và làm việc tại nhiều bệnh viện danh tiếng ở Paris, như Bệnh viện Cochin, Bệnh viện Tenon và Bệnh viện Saint-Antoine, dưới sự hướng dẫn của các giáo sư hàng đầu như Ferdinand Widal và Pierre Duval. Ở bệnh viện Tenon, ông đỗ bác sĩ nội trú và làm phẫu thuật một thời gian. Ông bảo vệ thành công luận án tiến sĩ y khoa, trở thành một trong những bác sĩ người Việt đầu tiên đạt được học vị này tại Pháp.

Trong luận án tốt nghiệp bác sĩ y khoa làm tại Paris, Giáo sư Hồ Đắc Di là người đầu tiên sáng tạo một phương pháp mổ dạ dày (nối thông dạ dày – tá tràng) để điều trị chứng hẹp môn vị do bệnh loét dạ dày – tá tràng gây ra, thay thế cho phương pháp cắt bỏ dạ dày vẫn dùng trước đó, được nhiều sách giáo khoa, nhiều công tình nhắc đến và thừa nhận giá trị trong suốt 30 – 40 năm.

Năm 1932, sau khi hoàn thành chương trình học và thực tập, ông trở về Việt Nam và đóng góp quan trọng cho sự phát triển của y học nước nhà. Giáo sư Hồ Đắc Di không chỉ là một bác sĩ tài giỏi mà còn là một nhà giáo dục tận tụy, được coi là một trong những người đặt nền móng cho y học Việt Nam hiện đại.

Ảnh trái: Sinh viên Hồ Đắc Di ở Paris năm 1925 (người đứng giữa, phía trước)/ Ảnh phải: GS Hồ Đắc Di, GS Tôn Thất Tùng và Bộ trưởng Y tế Phạm Ngọc Thạch – những tên tuổi lớn của y học Việt Nam sau ngày Hà Nội giải phóng. 

Gia đình: – Bà nội của giáo sư là con gái Tùng Thiện Vương Miên Thẩm; cha là quận công Hồ Đắc Trung; – Hai người anh ruột là thượng thư, cử nhân nho học Hồ Đắc Khải và tổng đốc, tiến sĩ luật khoa Hồ Đắc Điềm; hai người em trai là kỹ sư khoáng học Hồ Đắc Liên (về sau là Cục trưởng Cục Địa chất) và tiến sĩ dược khoa Hồ Đắc Ân. – Chị gái ông là Hồ Thị Huyên gả cho Hoàng thân Ưng Úy và là mẹ của nhà bác học Bửu Hội. Em gái ông là Hồ Thị Chỉ được gả cho vua Khải Định vào năm 1917, làm Nhất giai Ân Phi, đứng đầu các phi tần của vua Khải Định. Em gái út của ông là Hồ Thị Hạnh, xuất gia với pháp danh Diệu Không, là một dịch giả kinh Phật nổi tiếng. – Năm 1935, ông lập gia đình với bà Vi Kim Phú, con gái Tổng đốc Thái Bình Vi Văn Định. Con gái ông là bà Hồ Thể Lan, nguyên là Vụ trưởng Vụ Báo chí Bộ Ngoại giao, phu nhân của ông Vũ Khoan, nguyên Phó Thủ tướng Việt Nam, đặc phái viên của Thủ tướng Chính phủ về các vấn đề đối ngoại.

Chặng đường học tập, trưởng thành: – Năm 1918, khi Chiến tranh thế giới thứ nhất vừa kết thúc, mìn ở Địa Trung Hải còn chưa quét hết, anh thanh niên họ Hồ Đắc lên đường sang Pháp du học. – Là người VN đầu tiên theo học chuyên ngành phẫu thuật, bác sĩ nội trú các bệnh viện Paris, anh bắt đầu có chút tiếng tăm trong giới trí thức thượng lưu Paris và vì là con trai một vị quận công nên anh thường được bạn bè người Pháp gọi là Prince Ho Dac (công tước Hồ Đắc). Hoàng thân Fujita – họa sĩ người Nhật Bản, và công tước Hồ Đắc – nhà y học người An Nam, là hai tài năng trẻ châu Á được báo chí Paris nhắc tới. – Vào những ngày chủ nhật, Hồ Đắc Di thường được cô Ève Curie, con gái thứ hai của Pierre Curie và Marie Curie (hai lần được tặng giải thưởng Nobel về vật lý và hóa học, vào những năm 1903 và 1911), mời đến nhà riêng chơi. Lúc bấy giờ ông Pierre đã mất, bà Marie sống với hai người con gái là Irène và Ève. Xem thêm bài tại TUỔI TRẺ

Trở về Việt Nam và hành trình gian khó để trở thành bác sĩ phẫu thuật đầu tiên của Việt Nam. – Sau 13 năm theo học trường y và làm việc tại Bệnh viện Tenon ở Paris, nhà phẫu thuật trẻ tuổi Hồ Đắc Di trở về nước, lòng chứa chan hi vọng đem tài mọn của mình ra thực hiện những lời thề Hippocrate. Nhưng rồi thực tế phũ phàng làm ông thất vọng. ( Đọc thêm tại TUỔI TRẺ )

Sự nghiệp và đóng góp – Bác sĩ Di vừa giảng dạy tại Trường Đại học Y Đông Dương (tiền thân của Đại học Y Hà Nội ngày nay) vừa mổ xẻ ở Bệnh viện Phủ Doãn. – Năm 1945, sau khi Việt Nam giành độc lập, ông trở thành Hiệu trưởng đầu tiên của Trường Đại học Y Hà Nội và có vai trò quan trọng trong việc xây dựng nền y học hiện đại của Việt Nam. Theo sử sách ngành Y Việt Nam ghi nhận, với 21 công trình hiện tìm được trong 37 công trình nghiên cứu đã công bố (trên các tạp chí y học Pháp ở Paris và Viễn Đông). Trước thực tài của nhà y học Hồ Đắc Di và cũng để xoa dịu phần nào sự bất bình của các thầy thuốc và sinh viên y khoa người VN thời ấy, chẳng bao lâu trước Cách mạng Tháng Tám 1945, hội đồng giáo sư Trường đại học Y Hà Nội, gồm toàn các giáo sư người Pháp, mới bầu ông làm phó giáo sư, rồi giáo sư người Việt đầu tiên.

Ông là Đại biểu Quốc hội từ khóa 2 đến khóa 5, Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội các khóa 2,3,4, Hiệu trưởng Trường đại học Y Hà Nội, Tổng giám đốc Đại học vụ Việt Nam, Giám đốc Vụ Đại học và Trung học chuyên nghiệp, Ủy viên Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước, Chủ tịch Hội Hữu Nghị Việt – Pháp, Ủy viên Ủy ban Trung ương mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, Huân chương Độc lập hạng nhất, Huân chương Kháng chiến hạng nhất và hai hạng ba, Huân chương Lao Động hạng nhất và hạng hai, Huy chương Vì thế hệ trẻ, Chiến sĩ thi đua toàn quốc nǎm 1952 và 1956. Giáo sư Hồ Đắc Di đã được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh.

Ông có ảnh hưởng lớn trong việc đào tạo nhiều thế hệ bác sĩ và đặt nền móng cho sự phát triển của ngành y tại Việt Nam sau này.

UAVF & Go Global Vietnam – GGV Research

Tham khảo:

Quý vị quan tâm có thể đọc thêm bài: https://xinchaovietnam.vn/ho-dac-di-bac-si-phau-thuat-dau-tien-cua-viet-nam-nha-quy-toc-yeu-nuoc

http://nvsk.vnanet.vn/giao-su-ho-dac-di-nguoi-thay-thuoc-tai-hoa-va-tu-tuong-giao-duc-vuot-thoi-dai-1-147731.vna